Müzik ve Bağımlılık

Müzik psikolojisindeki en önemli konulardan biri müziğin duygusal deneyimi nasıl etkilediğidir (Juslin, 2019). Müzik, dinleyicilerde titreme ve heyecan gibi güçlü duygusal tepkiler uyandırma yeteneğine sahiptir.

Olumlu müzik deneyimlerine olumlu duygular hakimdir. Keyifli müzik, dopamin gibi ödülle ilişkili nörotransmiterlerin salınmasına yol açabilir. Keyifli müzikler dinlemek, ruh halini değiştirmenin veya stresi azaltmanın kolay bir yoludur. İnsanlar, duygu durumlarını düzene sokmak için ya da olumsuz duygularını azaltmaya yardımcı olması açısından keyifli müzik türlerine başvurabilirler. Peki olumsuz duygular hissettiğimizde bu duyguları çağrıştıran müzikler dinlememizin kaynağı ne olabilir? İnsanlar zaten üzgün hissettiklerinde hüzünlü şarkılar dinlemek isteği neden oluşuyor?

1. Bağlantı. Dinleyiciler, müziğin ifade ettiği duygularla veya şarkı sözlerinin anlamıyla özdeşleşirler. Aynı duyguları yeniden yaşamak istediklerinde bu tür bir özdeşleşme ararlar. Bir araştırmada, bazı dinleyiciler, duygularıyla bu şekilde özdeşleşmenin onları çözmeye yardımcı olduğunu bildirmişlerdir.

2. Mesaj. Diğer bir sebep de ilişkilendirmek istedikleri bir mesajı dinledikleri müzikte aramaktır. Bu esnada düşüncelerini ve zihinlerini yeniden değerlendirme sürecine girerler.

3. Yüksek estetik değer. Hüzünlü müzik dinleyen dinleyiciler içlerinden geçtikleri süreçleri yeniden değerlendirmeden önce müziği dikkat dağıtıcı olarak kullanırlar. Bu senaryoda, estetik değer yüksek müzik, en çok dinlenilmeyi tercih edilen müziktir. Araştırmacılar, müzik ne kadar güzel olursa, dinleyicilerin ona konsantre olmasının o kadar kolay olduğunu ve böylelikle mevcut durumlarından uzaklaşma hedefine ulaştığını varsayıyorlar. Fakat, müzik etkili bir dikkat dağıtıcı olabilirken, araştırmacılar neredeyse her şeyde olduğu gibi müzik konusunda da fazla hüzünlü müziğe maruz kalmak konusunda dinleyicileri uyarıyorlar. Hüzünlü müziğin bu şekilde aşırı kullanımı bir kaçınma işareti ve hatta psikolojik uyum becerisinin azaldığının bir göstergesi olabilir.

4. Hatırlatıcı. Son olarak, dinleyiciler hüzünlü müziğin geçmiş olaylarla veya insanlarla bir ilişkisi olduğunda bir hafıza tetikleyicisi olarak kullanırlar, ve bu anıları tekrar yaşamak için bu tarz müzikleri kullanabilirler.

Bağımlılık hastalığı yaşayan kişilerin tedavi sürecinde, dinledikleri müziklerin önemi yadsınamaz. Hüzünlü müziklerin olduğu gibi hareketli müziklerin de bu kişilerin ruh hali üzerinde önemli etkileri olabilir. Örneğin, yoksunluk sürecinde depresif bir dönemden geçen bir kişi, yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı kullanım döneminde ya da hüzünlü zamanlarıyla bağdaştırdığı müzikleri dinlerse, hatırlatıcı bir müzik olmasa bile şarkının içerdiği